‘मृत तारा’ एक सेकेण्डमा कीर्तिमानी र ‘थर्मोन्युक्लियर ब्लास्ट’ यसरी विस्फोट भयो

काठमाडौं ।

खगोलविद्हरूले एउटा “मृत तारा” अर्थात् न्यूट्रोन तारा पत्ता लगाएका छन् जसले एक सेकेन्डमा अविश्वसनीय रुपमा ७१६ पटक घुमिरहेको छ। यो घुमाईले यसलाई अहिलेसम्म देखिएको सबैभन्दा छिटो घुम्ने ब्रह्माण्डीय वस्तु बनाएको छ। यति मात्र नभई यो न्यूट्रोन ताराको सतहमा परमाणु बम विस्फोट जत्तिकै शक्तिशाली विस्फोटहरू भइरहेका छन्।

यो चरम तारकीय अवशेषलाई नासाको एक्स-रे टेलिस्कोप न्यूट्रोन स्टार इन्टेरियर कम्पोजिसन एक्सप्लोरर (एनआईसीईआर) प्रयोग गरेर पत्ता लगाइएको हो जुन अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष केन्द्र (आईएसएस) को बाहिरी भागमा जडित छ।

‘स्पीड डेमन’का नामले चिनिने यो विस्फोटक न्यूट्रोन तारा 4U 1820-30 नामको द्वैध प्रणालीको हिस्सा हो जुन पृथ्वीबाट लगभग २६ प्रकाश वर्ष टाढा मिल्की वेको केन्द्रतिर धनु राशिमा अवस्थित गोलाकार तारा समूह NGC ६६२४ मा रहेको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

यसको घुम्ने दरको कुरा गर्दा 4U 1820-30 को न्यूट्रोन तारासँग मिल्दोजुल्दो दरमा घुम्ने अर्को मात्र एउटा वस्तु छ PSR J1748–2446 नामको अर्को न्यूट्रोन तारा जसले पनि एक सेकेन्डमा ७१६ पटक वा एक मिनेटमा ४२ हजार ९६० पटक घुम्छ।

4U 1820-30 द्वैध प्रणालीको अर्को सदस्य भनेको अर्को तारकीय अवशेष, सेतो पुड्के तारा हो जुन सूर्यजस्तै पिण्ड भएका ताराहरू मर्ने बेलामा बाँकी रहन्छन्। यो सेतो पुड्के तारा पनि धेरै छिटो छ र प्रत्येक ११ मिनेटमा आफ्नो न्यूट्रोन तारा साथीको वरिपरि घुम्छ। यसको मतलब यो अहिलेसम्म देखिएको सबैभन्दा छोटो कक्षीय अवधि भएको द्वैध तारक प्रणाली हो।

उल्लिखित न्यूट्रोन ताराजस्तै तारा तब बन्छन् जब सूर्यभन्दा कम्तिमा ८ गुणा बढी द्रव्यमान भएका तारा नाभिकीय संलयनको इन्धन समाप्त गर्छन्। तारकीय मृत्यु न्यूट्रोन ताराको तीव्र घुम्ने दर र सतहमा हुने थर्मोन्युक्लियर विस्फोटजस्ता चरम विशेषताहरू बुझ्नका लागि महत्त्वपूर्ण हुन्छ।